قبل از شناخت جریان تک فاز و سه فاز باید اضافه کنم که از دلایل تولید ولتاژ به‌صورت شکل موج سینوسی، تولید و انتقال آسان آن است. به جریان متناوب جریان سینوسی رسم شده در شکل زیر یک‌فاز می‌گویند.

جریان متناوب یک‌فاز، از حرکت یک مجموعه‌ی سیم‌پیچ در داخل میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود. میدان مغناطیسی را می‌توان توسط آهن‌ربای طبیعی یا مصنوعی تولید کرد. در شکل زیرحرکت یک مجموعه سیم‌پیچ در میدان مغناطیسی نشان داده‌شده است.

جریان متناوب سه فازه

درصورتی‌که سه دسته سیم‌پیچی را در داخل میدان مغناطیسی آهنربا حرکت دهیم، شکل موج جریان متناوب سه فاز ایجاد می‌شود. شکل زیر سیم‌پیچ‌ها در داخل میدان مغناطیسی نشان داده‌شده است.

با چرخش سیم‌پیچ‌ها در خلاف جهت عقربه‌های ساعت، در هر یک از سیم‌پیچ‌های BB”، AA” و CC”ولتاژ سینوسی ایجاد می‌شود. سیم‌پیچ‌هایBB”، AA” و CC”با زاویه‌ی مکانی ۱۲۰ درجه نسبت به هم قرار دارند. با توجه به موقعیت مکانی سیم‌پیچ‌ها، ولتاژ القایی در سیم‌پیچ AA” به‌اندازه‌ی ۱۲۰ درجه از ولتاژ القایی در سیم‌پیچ BB”به CC” پس فاز است. همچنین ولتاژ القاشده در سیم‌پیچ AA”اندازه‌ی ۲۴۰ درجه نسبت به ولتاژ القاشده در سیم‌پیچ AA” پس فاز است. موج‌های تولیدشده توسط سیم‌پیچ‌های AA”، BB” و CC” نشان داده‌شده است.

شکل همان‌طور که در شکل مشاهده می‌کنید موج‌های VAA’ و VCC و ‘VBB نسبت به یکدیگر ° ۱۲۰ درجه اختلاف‌فاز دارند.

اتصال سیم‌پیچ‌های مدار سه فاز

به دو صورت به هم CC”,BB”,AA”سیم‌پیچ‌های اتصال داده می‌شوند.

اتصال ستاره:

اگر انتهای سیم‌پیچ‌های CC”,BB”,AA”به یکدیگر اتصال یابند و از ابتدای سیم‌پیچ‌ها جریان دریافت شود، این اتصال را » اتصال ستاره می‌گویند و با (Y) نشان می‌دهند.

در اتصال ستاره انرژی توسط سیم‌پیچ‌های CC,BB,AA از مولد به مصرف‌کننده انتقال می‌یابد. سیم‌های CC,BB,AA را به ترتیب T,S,R یا L1، L2 و۳ L نام‌گذاری می‌کنند و به آن‌ها سیم‌های فاز A، فازB ، فازC می‌گویند.

اتصال مثلث

اگر انتهای سیم‌پیچ اول به ابتدای سیم‌پیچ دوم، انتهای سیم‌پیچ دوم به ابتدای سیم‌پیچ سوم و انتهای سیم‌پیچ سوم به ابتدای سیم‌پیچ اول متصل شود این نوع اتصال را اتصال مثلث می‌گویند و آن را با علامت (_)نشان می‌دهند.

در اتصال مثلث ولتاژ دو سر سیم‌پیچ‌های AA” ،” CC” ,BBرا ولتاژ فاز می‌نامند و آن را با VP نشان می‌دهند.